Μέρος Δεύτερο: Το Ρεμπέτικο

Μέρος Δεύτερο: Το Ρεμπέτικο και οι Σεφραδίτες της Σαλονίκης και όχι μόνο...

Το Πλαστό δίπολο, η άγνωστες – η και αποσιωπημένες- πτυχές της πρόσφατης μουσικής μας ιστορίας... και αποδόμηση του, <<καθ’ημάς μουσικού κώδικα>> τα καλοπληρωμένα εισαγόμενα τραγούδια και η στείρα κόπια των ξένων κινημάτων και τάσεων ως μέσο ελέγχου του λαού.

Από το δυτικότροπων σεφαρδίτικο λάτιν.. Γίντις και τα ανατολικά της Εδέμ... τους αμανέδες και το  Άρχοντο Ρεμπέτικο -Λαϊκό, Παραδοσιακό -Δημοτικό –Νησιώτικο, μετά- μοντέρνο ελαφρό το Νέο κύμα την Ελληνική Ροκ και το Έντεχνο ως την Εurovision του πλήρους αγγλικανισμού της εγχώριας αισθητικής και της Ελληνικής βιομηχανίας..., και ποία είναι ‘’τα καλύτερα σεφραδίτικα παιδιά’’>>... 

Το ότι οι πολιτισμοί και οι κουλτούρες των λαών αλληλοεπηρεάζονται και αναμειγνύονται είναι μια φυσική και διαρκής διαδικασία της λεκάνης της μέσης περιοχής και όχι μόνο..., τι συμβαίνει, όμως, όταν αυτή η ανάμειξη συμβαίνει ‘’βίαια’’ η, ενίοτε, και μεθοδευμένα; το γνωστό πλαστό δίπολο της ελισαβετιανής διπλωματίας του διαίρει και βασίλευε έστησε εδώ, όπως παντού, τον χειρότερο πόλεμο: Και που αυτός, ο ξενόφερτος κοινωνικός και πολιτισμικός πόλεμος δεν άργησε να πλήξει μα τη προπαγάνδα του, την αντικειμενικά ξεχωριστή σκέψη, την τέχνη και τους κώδικες των νεοραγιάδων, όπως σχεδίαζε και σχεδιάζει ακόμα..Ο Κίσινγκερ και όχι μόνο. Με τις σφαγές, με τις σταυροφορίες και τις γενοκτονίες βλέπετε, δεν τα κατάφεραν!

Μα είναι γνωστό πια τα πλαστό δίπολο που έστησαν τον 18^ον αιώνα δια απίστευτης συνεργασίας οι αγγλοσαξονικές υπηρεσίες! Ο ένας πόλος, που δημιουργήθηκε στα υπόγεια και στις στοές του Παρισιού, χρησιμοποίησε, δια της πολιτικής ναρκώσεως, τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα της Γαλλίας και ονομάστηκε γαλλική αστική επανάσταση και είναι η Αριστερά.

Ο δε αδελφός πόλος γεννήθηκε στην Πρωσία-Έχοντας σαν βάση τον Ινδό-ευρωπαϊσμό- και από τα χαμηλά, μέσω του Ρομαντισμού και την ιδεολογία της Άριας Φυλής, στις επαύλεις της αριστοκρατίας του Βερολίνου, όπου και επιβλήθηκε δια της οδού της γερμανικής εθνικιστικής διανόησης (Ινδοευρωπαϊκός μοχλός- Δεξιά).

Οι δυο αυτοί πόλοι αποτέλεσαν τις μυλόπετρες τις παγκοσμιοποίησης και της ομογενοποιήσεις. Μάλιστα, κύριος σύνδεσμός τους είναι ο Τεκτονισμός, που και αυτός με τη σειρά του δίνει αναφορά στη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας.

Δεν γλίτωσε από αυτό το παραλήρημα ούτε η εικαστική, ούτε και  οι μουσική, που πολώθηκαν κι αυτές πολύ σύντομα στα δεξιά και στα αριστερά του ελλαδικού <<κρομγουελικού>> κοινοβουλίου. Όπως οι ξενόφερτες ζωγραφικές που απαξίωσαν την υπεραιωνόβια λαϊκότητα του Θεόφιλου και έφτυσαν το ιερατικό, Ορθόδοξο μεγαλείο του Κόντογλου, εν μια νυχτί. Με εικαστικές μυλόπετρες την ελληνική νατουραλιστική και ρομαντική ακαδημαϊκή σχολή του Μονάχου από την μια, και των μοντέρνων, γαλλοθρεμένων Ελληνοπαριζιάνων ζωγράφων από την άλλη.

Έτσι ακριβώς και στη μουσική, τράβηξαν δυτικά απ’το Αιγαίο οι Βαυαροί με τις μπάντες και έφεραν τα κλαρίνα και ανέτρεψαν την αγωγή του δημοτικού από <<βυζαντινή>> και μη συγκερασμένη, σε μπαρόκ με σόλα συγκερασμένα.

Με κορόνες και αισθητικές εξυπηρετήσεις των ολιγαρχικών, των βαυαρόφιλων και των βασιλικών της επαρχίας. Αυτή ήταν η Ρομαντική <<δεξιά>> σχολή, όπου οι Ρομ= ο τσιγγάνος ο γύφτος εξ ορισμού!

Και από την άλλη, η <<αριστερή>> σχολή της αστικοποίησης και του Ρεμπέτικου (όπου ρεμπέτης, ο ρέμπελος. Ο αγύρτης), του <<ελληνικού μπλουζ >> όπως ονομάστηκε στο Σικάγο, με την εργολαβία δυτικοποίησης της καπ’ημας μουσικής αισθητικής των Ελλήνων αστών.

Που έβαλαν τάστα, και χάλασαν τον ταμπουρά και έφτιαξαν το μπουζούκι, που είναι μια μαντολίνο -κιθάρα, και κατά άλλη μια εκδοχή προέρχεται από το αρχαιοελληνικό Παντουριάκι, που φαντάζει ίσως πιω βατή και ορθότερη, και το διαμόρφωσαν πάντως σε ένα δυτικότροπο όργανο που στα τουρκικά σαν λέξει που σημαίνει μποζούκ = <<χαλασμένο>>, = μποζούκι, και το οποίο θα εξελισσόταν ως το σύμβολο της αμερικανόφιλης, νεοελληνικής, ντονμέδικης-  σεφαρδίτικης κουλτούρας και της ψεύτο -δημοκρατίας του μέσου όρου, της ελευθεριότητας, του εκσυγχρονισμού, των ψυχοτρόπων ουσιών, της αστικής παρακμής και της χειραγώγησης των μικροαστών.

Πραγματοποιούνται έτσι από κοινού, από τους <<τροβαδούρους>. Της εποχής, οι προπολεμικές ηχογραφήσεις αστικό-ρεμπέτικων και επαρχιώτικων -δημοτικών τραγουδιών αφετηριακά, προμηνύοντας το μεταπολεμικό δίπολο.

<<Ο μεγάλος Κλέων Τριανταφύλλου = Αττίκ, ο Γούναρης και η Βέμπο κ.α., της εποχής>> και ο συνθέτης μεγάλων επιτυχιών ο Ζακ Ιακωβίδης.

Σιγά-σιγά, η βαυαρική συντηρητική σχολή μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, την ήττα του Άξονα και της παγκόσμιας <<Δεξιάς>> εν γένει, διατηρεί πλέον Έναν μουσειακό- φολκλορικό η ένα παρακατιανό ρόλο (φτωχού, μουσικού συγγενή) στα ξεπερασμένα ποιοτικά πανηγύρια νιας νεόπλουτης <<Βλαχιάς>> που ήταν καταδικασμένη να μην εξελιχθεί (ως πόλος συντήρησης).

 Δεν γράφονται πια παραδοσιακά τραγούδια. Παγώνει, δεν δουλεύεται και δεν εξελίσσεται η τροπική και η στιχουργική της σπουδαιότερης, ίσως μουσικής σχολής του κόσμου, για όσους γνωρίζουν.., αφήνοντας τους καιρούς να την προσπεράσουν. Δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που θα συνέβαινε αυτό, όπως ακριβώς πράττουν οι Ρωμαίοι την εποχή που κατακτούν την Ελλάδα, ρίχνοντας το ποιοτικό πήχη της ελληνικής μουσικής, την οποία δανείζονται, κλέβουν η διδάσκονται, στο επίπεδο της τάσης για επίδειξη και για φανταχτερά θεάματα, η ματαιοδοξία αυτή έφερε τότε στη Ρώμη πλήθος από ξένους μουσικούς που ήταν εκτελεστές  πιο πολύ, παρά συνθέτες.

Τιμούν τους δεξιοτέχνες  υπερβολικά μουσικούς και τους προσφέρουν αρκετά χρήματα. Κι αυτοί, πάλι με την σειρά τους, προβάλλουν τις αδυναμίες και τα ελαττώματα που Έχουν οι βιρτουόζοι όλων των εποχών. Στην σύγχρονη Ελλάδα αυτό συμβαίνει με τους Ρομ- Αθίγγανους κατά κόρον, που χρησιμοποιούνται για να παίξουν τον πόλο του διασκεδαστή των Μπαλαμών.  

Ο Τόλης Βοσκόπουλος είναι ο πρώτος τραγουδιστής που ερμηνεύει όρθιος τα τραγούδια του κινηματογραφικά, εν αντιθέσει με την εποχή του που συνηθιζόταν ι τραγουδιάρης να΄ναι καθιστός στο πάλκο. Έτσι γεννιέται η περιβόητη <<πίστα>> με τη σύγχρονη μορφή της στην Ελλάδα...

Δύο ακόμα καθοριστικοί συντελεστές του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού  Ο Νίκος Γκάτσος με τον Μάνο Χατζιδάκις. Συν της άλλοις δημιούργησαν και το Νέο Κύμα... Ο Μίμης Πλέσσας βασικός συντελεστής διακρίνει κανείς πολλά στοιχείο τζαζ, Ο Μανώλης Χιώτης από κιθαρίστας της τζαζ στην Αμερική  που των θαύμαζε και ο περίφημος άλλος κιθαρίστας της Ροκ Τζίμι Χέντριξ, ο ευρηματικός και βιρτουόζος Μ. Χιώτης στην Ελλάδα καθιέρωσε στο μπουζούκι άλλες δύο χορδές.. κάνοντας το πλέον οκτάχορδο.. και με άλλο ήχο και στιλ παιξίματος πλέον που εξελίχτηκε σε σχολή... Ο Κώστας Χατζής, Ο Παπάς, Χωματά, Βιολάρης κ.α. αρκετή καλλιτέχνες.      

Ο Μίκης Θεοδωράκης  και Ο Βασίλης Τσιτσάνης δύο κορυφαίοι του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού, στο οποίο όμως εισήγαγαν ξενότροπα στοιχεία. Εδικά ο Τσιτσάνης, που θεωρείται και ο πατέρας του λεγόμενου <<λαϊκού τραγουδιού>>,

Επηρεάστηκε βαθύτατα από τα εβραϊκά –γίντις και σεφαρδίτικα λατιν μοτίβα που άκουγε στη Θεσσαλονίκη- Π.Μελά και Τσιμισκή γωνία, στο γνωστό ουζερί.

Αυτά  τα μοτίβα τα ανάμειξε με παραδοσιακά ελληνικά ακούσματα και κατόρθωσε έτσι να μιλήσει στην καρδιά του νέου Έλληνα... Ο Μίκης Θεοδωράκης παντρεύει την κλασική μουσική του παιδεία με το μπουζούκι και εγκαινιάζει μια νέα περίοδο στο ελληνικό τραγούδι, και ακολουθούν μετέπειτα πολύ άλλη δημιουργοί. Όπως ο Σταύρος Ξαρχάκος που μαζί του εξελίσσεται και φτάνει κουτσά, ίσως.

Από εκεί και πέρα γίνεται και αυτό μουσειακό είδος επανάληψης, όπως και το δημοτικό τραγούδι το αναλαμβάνουν οι γνωστοί μεγαλοεργολάβοι και κερδοσκόποι <<τέκτονες>> της μουσικής, να το αναπαράγουν στείρα και βιρτουόζικα για τον εύκολο πλουτισμό τους ως και σήμερα. μάλιστα, συχνά με συχνές συνεργασίες και διασκευές με τις συμφωνικές του Ισραήλ βλέπε <<Γιώργο Νταλάρα και την  Γλυκερία>>, στο Ισραήλ μιας νέας φιλικής χώρας που τα ακούσματα της και η μουσική κληρονομιά βρίσκονται ακόμα στο <<ελληνικό>> λαϊκό τραγούδι και τη Σαλονίκη μας...) μιας πόλης φάντασμα φτωχής και Μάνας..., που πολύ την θεωρούν δικιά τους σαν δεύτερης Ιερουσαλήμ, χίλιω τραγουδισμένης και που βγάζει τα καλύτερα παιδιά...,

Το 1935 σχηματίσθηκε η πρώτη επαγγελματική Ρεμπέτικη Κομπανία, από τους Τσιτσάνη, Βαμβακάρη, Παγιουμτζή, Μπάτης, και ο Ανέστης Δέλιας τραγούδι με το σχήμα δύο μπουζούκια κιθάρα κι ένα μπαγλαμά και όλες η παραλογές του.

Οι πατριάρχες και αρχή μαστόρια..., ήταν οι Β. Τσιτσάνη, Μ. Βαμβακάρη, Στρ. Παγιουμτζής, Ανέστη Δέλιας, Γ. Γ. Μπάτης, Γ. Παπαϊωάννου, Μ. Χιώτης, Γ. Μητσάκης, Τούντας, Μπαγιαντέρας,

Εδώ πάλι ξανά έχουμε νέες μορφές δημιουργών και τραγουδοποιών όπως Οι αείμνηστοι πλέων οι κορυφαίοι έλληνες τραγουδιστές <<Ακρόπολη>> ο Στέλιος Καζαντζίδης και <<Παρθενώνας>> ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ο λεβέντης Κρητήκαρος και λυράρης ο Νίκος Ξυλούρης ο <<σοφός>> Μανώλης Ρασούλης ο μέγας Νίκος Παπάζογλου ο πρίγκιπας της Ελληνικής Ροκ σκηνής ο Παύλος Σιδηρόπουλος ο Άκης Πάνου ο Τάκης Μπίνης και τόσοι άλλοι μεγάλοι απόντες.. πλέον σήμερα. Η δε παρόντες ο <<Νιόνιος>> Διονύσης Σαββόπολος η Βούλα Πάλα, ο Ψαραντώνης, ο μεγάλος Κώστας Χατζής, ο πατέρας του ελληνικού Ροκ ο Δημήτρης Πουλικάκος ο πατέρας του ελληνικού Χιπ-Ποπ Μιχάλης Μυτακίδης και ο ξένος που αγάπησε την Κρήτη Ross DALY.  

Και η νεότερη Βενιαμίν δημιουργεί Μπάμπης Τσέρτος , Αγάθωνας, Σωκράτης Μάλαμας, Ορφέας Περίδης, Δημήτρης Ζερβουδάκης, 

Η καταγωγή του μπουζουκιού σαν όργανο είναι ελληνική, ενώ θεωρείται όπως κι όλα τα λαούτα, σαν ένα είδος μετεξέλιξης της αρχαιοελληνικής πανδούρας.[1] Η καταγωγή του μπουζουκιού, ως απόγονος της αρχαίας ελληνικής μουσικής, τοποθετείται στην αρχαία Ελλάδα,[2] όπου υπήρχε το αντίστοιχο αρχαιοελληνικό όργανο γνωστό κι ως "Πανδουρίδιον" ή αλλιώς "τρίχορδο" επειδή είχε τρεις χορδές. Έντονος υποστηρικτής της πηγής αυτής είναι τα μάρμαρα της εποχής, με γνωστότερο αυτό της Μαντινείας (4ος αιώνας π.Χ.), που σήμερα εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, κι απεικονίζει το μυθικό αγώνα, μεταξύ Απόλλων και Μαρσύα, όπου η αρχαιοελληνική πανδούρα παίζεται από μια μούσα καθισμένη πάνω σε έναν βράχο.

Ορισμένοι δέχονται την τουρκική προέλευση μόνο στην ονομασία του, αν και είναι πιθανόν η λέξη να προέρχεται από τη περσική λέξη "tambur-e bozorg" που σημαίνει "μεγάλος ταμπουράς" με μετατροπή του ήχου "rg" σε "k" στην Ελληνική και την Τουρκική. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, το μπουζούκι που κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη λαϊκή ορχήστρα, έχει σχήμα, διαστάσεις και διάταξη χορδών, ίδια περίπου εδώ και χιλιάδες χρόνια. Πέρασε από τους αρχαίους Έλληνες στους Βυζαντινούς, επέζησε στην Τουρκοκρατία και η άνθησή του στις μέρες μας πέρασε πρώτα από μια περίοδο αμφισβήτησης στις αρχές του αιώνα.

 Οι παραλλαγές αυτού του αρχαίου οργάνου ήταν αρκετές μέσα στα χρόνια της ζωής του και είχε τα ονόματα πανδούρα ή πανδουρίδα, τρίχορδων, ταμπουράς, θαμπούρα, ταμπούριν, ψαλτήριων, μπουζούκι και πολλά άλλα ακόμη με τα οποία ονομάζονταν και άλλα μικρότερα ή μεγαλύτερα όργανα της ίδιας οικογένειας, των ταμπουράδων. Στην πραγματικότητα ήταν απλώς μικροτροποποιήσεις και παραλλαγές του ίδιου βασικού οργάνου, του ταμπουρά.

 Ο μουσικολόγος και κριτικός Φοίβος Άνωγειανάκης περιγράφει την πορεία του ταμπουρά και την ιστορία του ονόματός του ως τις μέρες μας. Για τη βυζαντινή εποχή οι πηγές είναι πολλές, καθώς η πανδούρα και το κανονάκι, ήταν από τα βασικότερα όργανα για τη διδασκαλία της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής, όπως τονίζει ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος στο βιβλίο του για την βυζαντινή μουσική.

Ο Μανώλης Χιώτης το 1950 πρόσθεσε όπως είπαμε άλλες δύο χορδές και το έκανε πιο δυτικότροπο σαν μαντολίνο –κιθάρα σαν πρώην βιρτουόζος κιθαρίστας της Τζαζ στην Αμερική μαζί με την Ρένα Βλαχοπούλου σαν τραγουδίστρια επίσης της τζαζ, Έτσι το μπουζούκι έγινε πιο πολυφωνικό και Έδωσε τη δυνατότητα για περισσότερες και περισσότερες συγχορδίες ενώ επειδή πλέον έχει περισσότερες από 6 σε 8 χορδές, ουσιαστικά 4 διπλές, διευκόλυνε τους εκτελεστές να παίζουν τις κλίμακες κάνοντας μικρότερες διαδρομές στην ταστιέρα με τα δάχτυλα του αριστερού χεριού, και ο ατελείωτες διακεκομμένες ήχος του μπουζουκιού μαγεύει τους ακροατές του.