«Τηλεγραφία & Τηλεφωνία. Ιστορίες Επικοινωνίας πριν & μετά την Μικρασιατική Καταστροφή»

Ιστορίες Ρετρό:

Διαφήμιση της ΑΕΤΕ, δεκαετίας του 1930. Η διαφήμιση μπαίνει στη ζωή μας! Η νέα Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία στηρίζεται στη διαφήμιση για να «μιλήσει» για τις νέες τηλεφωνικές υπηρεσίες που κάνουν την επικοινωνία άμεση για όλους. 

Διαφημιστικές καταχωρίσεις για επιχειρηματίες, αλλά και για κάθε νοικοκυριό  φανερώνουν την ανάπτυξη της τηλεφωνίας στον Μεσοπόλεμο. Το κυρίαρχο slogan είναι: «Το τηλέφωνο είναι απαραίτητον».

Νέα Ψηφιακή Περιοδική Έκθεση από το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ.

Η Νέα Ψηφιακή Περιοδική Έκθεση με τίτλο «Τηλεγραφία & Τηλεφωνία. Ιστορίες Επικοινωνίας πριν & μετά την Μικρασιατική Καταστροφή» είναι μπροστά σου εδώ!

Μέσα από τις συλλογές αντικειμένων, τηλεγραφημάτων και το πλούσιο φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ, αλλά και σε συνεργασία με μουσεία και φορείς της χώρας (Πολεμικό Μουσείο, Ψηφιακό Μουσείο Νέας Σμύρνης, Μουσείο "Ελευθέριος Βενιζέλος", Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠ.Θ, Κέντρο Ιστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης & Αρχείο ΕΡΤ), παρουσιάζεται  η ιστορία της τηλεπικοινωνιακής εξέλιξης της περιόδου από τις αρχές του αιώνα μέχρι το τέλος του 1930. Στην έκθεση δίνεται έμφαση στην περίοδο της προετοιμασίας για την μικρασιατική εκστρατεία, στο μέτωπο αλλά κυρίως στην ένταξη των προσφύγων στην πατρίδα δημιουργώντας μια Νέα Ελλάδα.

Ο Γουλιέλμο Μαρκόνι θεωρείται ο πατέρας της ραδιοεπικοινωνίας. Ο Ιταλός εφευρέτης κατάφερε στις 12 Δεκεμβρίου 1901 να στείλει για πρώτη φορά μηνύματα πάνω από τον Ατλαντικό, από την Αγγλία στη Νέα Γη, υψώνοντας τη σημαία του ασύρματου τηλέγραφου ψηλά σε χαρταετό.

Πάρε μία ιδέα από μερικά κομβικά σημεία της έκθεσης: 

Ο αφορισμός του Μαρκόνι κι η νέα πραγματικότητα του Πολέμου

«Η ασύρματη επικοινωνία θα κάνει τον πόλεμο αδύνατο γιατί θα κάνει τον πόλεμο γελοίο». 

Ο εφευρέτης της ραδιοεπικοινωνίας διαψεύστηκε στην πρόβλεψη που έκανε στις αρχές του 20ου αιώνα, καθώς οι παγκόσμιοι πόλεμοι που διεξήχθησαν απέδειξαν ότι οι τηλεπικοινωνίες όχι μόνο γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη λόγω των πολέμων, αλλά και συνέβαλαν στην  έκβασή τους, αλλάζοντας την ροή της ιστορίας. Η έκθεση αναδεικνύει το αποτύπωμα των τηλεπικοινωνιών στους βαλκανικούς πολέμους και κυρίως στην Μικρασιατική Εκστρατεία.

Το τηλεγράφημα του Κουντουριώτη «Φανείτε λέοντες»

«Το παν εξαρτάται από την σημερινὴν ἡμέραν. Φανείτε λέοντες». Είναι ένα από τα ιστορικά  τηλεγραφήματα που στάλθηκαν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους μέσω ασυρμάτου, από το θωρηκτό «Αβέρωφ» στα ελληνικά πληρώματά  πριν από τη ναυμαχία της Λήμνου τον Ιανουάριο του 1913. Η ασύρματη επικοινωνία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις στρατιωτικές επιτυχίες του Πολεμικού Ναυτικού, συμβάλλοντας στην απελευθέρωση του Βορείου Αιγαίου. Ο Ελληνικός στόλος είχε προμηθευθεί ασυρμάτους μόλις το 1912.

1919-1922. Διαβιβαστές με τηλέφωνο. Φωτογραφικό Αρχείο Πολεμικού Μουσείου

Ασύρματοι & Τηλέφωνα δίπλα σε οπτικό τηλέγραφο

Τηλέγραφοι φορτωμένοι σε γαϊδούρια

Το καλώδιο γίνεται σκοινί για το πηγάδι στα βάθη της Ανατολίας

Ασύρματοι τηλέγραφοι τελευταίας τεχνολογίας που ήταν φορτωμένοι πάνω σε γαϊδούρια, οπτικοί τηλέγραφοι που έστελναν μηνύματα αντανακλώντας το φως του ηλίου και τηλεφωνικά καλώδια που χρησιμοποιούνταν ως μέσο επιβίωσης από τους διψασμένους στρατιώτες στην Μικρασία για να βγάλουν νερό από τα πηγάδια. Η έκθεση δεν εξετάζει μόνο τις μεγάλες πολιτικές και στρατιωτικές  αλλαγές, αλλά εστιάζει στο επίπεδο της μικροϊστορίας και της καθημερινής εμπειρίας.

Οι άμαξες και τα γαϊδούρια ήταν τα μέσα φιλοξενίας των ασυρμάτων!

Ρεκόρ όλων των εποχών στην κίνηση Τηλεγραφημάτων

5.483.000 σε μια Ελλάδα σχεδόν έξι εκατομμυρίων κατοίκων

«Επικείμενης φθινοπωρινής περιόδου επαπειλείται κίνδυνος αιματηρών προστριβών προσφύγων και εντοπίων. Αφάνταστος αναβρασμός αμφοτέρων μερίδων». Το 1925 τα ανταλλαγέντα τηλεγραφήματα φτάνουν το ρεκόρ των 5.483.000 σε μια Ελλάδα σχεδόν έξι εκατομμυρίων κατοίκων. Ο διπλασιασμός της χώρας και η έλευση 1,2 εκατομμυρίων προσφύγων αύξησε τις τηλεπικοινωνιακές ανάγκες της Ελλάδας και δημιούργησε νέες ανάγκες. Ο επισκέπτης της έκθεσης έχει την ευκαιρία να διαβάσει κάποια ενδεικτικά τηλεγραφήματα που έστειλαν οι πρόσφυγες στην ελληνική Κυβέρνηση την δεκαετία του 1920 στα οποία διαμαρτύρονται για τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και τις αντιπαραθέσεις με τους γηγενείς για τη διανομή της γης.

Οι ενότητες της ψηφιακής έκθεσης είναι:

«Ελευθέριος Βενιζέλος & Ασύρματη επικοινωνία»

« Τα ΤΤΤ & οι γρήγορες τηλεγραφικές ταχύτητες

"Υβριδικά Τηλεπικοινωνιακά μέσα στα χρόνια των Βαλκανικών Πολέμων»

«Ανάπτυξη Τηλεγραφίας & Τηλεφωνίας στην Ελλάδα του Εθνικού Διχασμού»

«Τηλεπικοινωνίες στη μάχη του Σκρα (13-26 Μαίου 1918)»

«Μικρασιατικό μέτωπο & κατάρρευση τηλεπικοινωνιών. Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας»

«Ρεκόρ τηλεγραφημάτων στην εποχή των κοινωνικών ανακατατάξεων»

«Πρόσφυγες και αστική τηλεφωνία»

«Αύξηση συνδρομητών τηλεφωνίας σε μια εποχή συμπλοκών για τη διεκδίκηση της γης»

«Μια νέα ελληνική ταυτότητα. Ένα ολοκαίνουργιο τοπίο τηλεπικοινωνιών»

«Λίγο πριν ακόμα έναν Παγκόσμιο Πόλεμο οι τηλεπικοινωνίες αναπτύσσονται»

Το Υλικό που χρησιμοποιήθηκε προέρχεται από τις Συλλογές τηλεγραφημάτων και αντικειμένων του Μουσείου, καθώς και από το φωτογραφικό Αρχείο του Πολεμικού Μουσείου.

Η ρήξη Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου, η αγροτική μεταρρύθμιση, αλλά και η ίδρυση του Υπουργείου Περιθάλψεως για τα θύματα πολέμου και τους πρόσφυγες είναι ο καμβάς για την Ελλάδα του 1915-17.  Λεπτομέρειες από φωτογραφικό υλικό. Φωτογραφικό Αρχείο Πολεμικού Μουσείου

Συντελεστές

Επιμέλεια-Παραγωγή: Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ
Στρατηγική-Μουσειολογικό concept- Κείμενα: Νικολέττα Λιακοσταύρου
Γραφιστική Επιμέλεια: Μαρία Τσέκου
Ιστορικά κείμενα/ Έρευνα: Σωτήρης Κουτμάνης, Βάλια Χουντάλα, Κατερίνα Οριέττα
Βίντεο: Αλέξανδρος Γραμματόπουλος
Ψηφιακός Χώρος/ Ψηφιακές εφαρμογές: Στέφανος Βαγιάνος/Spaces 3D

Συνεργασίες
Πολεμικό Μουσείο Αθήνας, Ψηφιακό Μουσείο Νέας Σμύρνης, Μουσείο «Ελευθέριος Βενιζέλος», Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ, Kέντρο Iστορίας Δήμου Θεσσαλονίκης, Αρχείο ΕΡΤ

Info
Διάρκεια ψηφιακής έκθεσης: Δεκέμβριος 2022- Μάιος 2023