Πώς η 11η Σεπτεμβρίου άλλαξε την ποπ κουλτούρα της Αμερικής

Το φετινό Σεπτέμβριο συμπληρώνονται 20 χρόνια από τα μοιραία γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου.

Συνολικά, 2.977 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και εκατοντάδες άλλοι πέθαναν τα επόμενα χρόνια λόγω ασθενειών που προκαλούνται από τον τοξικό αμίαντο στα κτίρια. 115 χώρες έχασαν πολίτες στις επιθέσεις ενώ εκτιμάται ότι χρειάστηκαν 3,1 εκατομμύρια ώρες για τον καθαρισμό 1,8 εκατομμυρίων τόνων συντριμμιών μετά τις επιθέσεις.

Η τρομοκρατική επίθεση που άλλαξε τον ρου της ιστορίας και η φρίκη που τις συνόδευσαν, καλλιέργησαν την όρεξη στους Αμερικανούς για απλά, όμορφα και δημοφιλή ψυχαγωγικά έργα θέτοντας ουσιαστικά τα πρότυπα μιας νέας ποπ κουλτούρας.  

Η τάση για απλή ποπ ψυχαγωγία διαφάνηκε τέσσερις μήνες μετά την επίθεση όταν το ποπ άλμπουμ «The Look of Love» της Diana Krall ήταν το όγδοο CD με τις περισσότερες πωλήσεις στο Amazon.com.

Όμως και πολύ νωρίτερα, όπως παρατηρεί ο Terry Teachout σε δημοσίευμα της Wall Street Journal, και συγκεκριμένα μόλις δέκα μέρες μετά την 11η Σεπτεμβρίου οι Αμερικανοί συσπειρώθηκαν για να θρηνήσουν υπό την ποπ μουσική στην τηλεοπτική εκπομπή συγκέντρωσης χρημάτων «America: A Tribute to Heroes».

Στην εκπομπή έπαιξαν 21 διάσημοι μουσικοί της ποπ ερμηνεύοντας τραγούδια θλίψης, ελπίδας και θάρρους. Μέσω της παρουσίας τους όλοι οι μουσικοί υπογράμμιζαν ότι είχε συμβεί ένα τερατώδες κακό στην Αμερική, σημειώνει ο δημοσιογράφος δίνοντας το παράδειγμα ενός τραγουδιού που ακούστηκε εκείνη τη βραδιά λαμβάνοντας τις διαστάσεις εθνικού ύμνου. Ο λόγος για το «I Won’t Back Down» ερμηνευμένο από τον Tom Petty. Παρόλο που οι στίχοι του δεν αφορούσαν την πολιτική, εκείνο το βράδυ απέκτησε πολιτική χροιά.

«Όλοι όσοι γνώριζα συμμερίζονταν αυτή την αίσθηση ομοφωνίας το 2001 και το πρώτο μέρος του 2002. Τότε, αμερικανικές σημαίες κυμάτιζαν περήφανα στους δρόμους της Νέας Υόρκης και έργα τέχνης και ψυχαγωγίας δημιουργήθηκαν με εκείνο το ίδιο πνεύμα που κινητοποιεί και κάνει αυτές οι σημαίες να κυματίζουν», παρατηρεί.

Μερικά από αυτά, όπως το άλμπουμ του Bruce Springsteen «The Rising» (2002), παρουσίαζαν συγκλονιστικές απεικονίσεις ηρωισμού. Ο Springsteen είχε τραγουδήσει στο «America: A Tribute to Heroes» το «My City of Ruins», παρουσιάζοντάς το ως «μια προσευχή για τους αδελφούς και τις αδελφές μας που έπεσαν».

Μέχρι το 2003, η πατριωτική ομοφωνία που δημιουργήθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου είχε εξασθενήσει και η Αμερική ήταν πάλι «ο ίδιος παλιός σπασμένος, σχισμένος εαυτός της».

The Hurt Locker

Δεν είναι περίεργο που το Χόλιγουντ, του οποίου οι κάτοικοι από τα αριστερά του κέντρου είναι συνήθως αδιάφοροι για τις απεικονίσεις πατριωτισμού, κατά βάση απέφυγε να κάνει ταινίες για την 11η Σεπτεμβρίου και τον Πόλεμο του Κόλπου.

Υπήρχαν μερικές εξαιρέσεις, ωστόσο, μεταξύ των οποίων το «United 93» (2006) του Paul Greengrass, το οποίο εξιστορεί τα γεγονότα στο αεροσκάφος της Πτήσης 93 της United Airlines που είχε επίσης καταληφθεί κατά τη διάρκεια των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, και οι ταινίες «The Hurt Locker» (2008) και «Zero Dark Thirty» (2012) της Kathryn Bigelow, στις οποίες ο Πόλεμος του Κόλπου και η αναζήτηση του Οσάμα Μπιν Λάντεν απεικονίστηκαν με αριστοτεχνική επιδεξιότητα.

Παρ 'όλα αυτά, τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου συνέχισαν να εμφανίζονται στην επιφάνεια της αμερικανικής ποπ κουλτούρας για κάποιο διάστημα στη συνέχεια, όχι τόσο σε πολεμικές ταινίες αλλά σε καθαρά δημοφιλείς ψυχαγωγικές ταινίες.

Η κυκλοφορία το 2012 της εξαιρετικά επιτυχημένης ταινίας «The Avengers» του Joss Whedon αποτελεί ιδανικό παράδειγμα . Η ταινία κυκλοφόρησε δέκα χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου και ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του Οσάμα Μπιν Λάντεν, ωστόσο, είναι αδύνατο να μην αντιληφθεί κανείς ότι αυτά τα γεγονότα να αντικατοπτρίζονται στο αποκορύφωμα της ταινίας, στο οποίο μια ομάδα υπερήρωων της Marvel εμποδίζει μια προσπάθεια εξωγήινων να καταστρέψουν τη Νέα Υόρκη.

The Dark Knight

Παρόμοιους παραλληλισμούς μπορεί κανείς να διαπιστώσει στο «The Dark Knight» του Christopher Nolan, που κυκλοφόρησε τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Στην ταινία ο Batman δίνει μάχη με έναν φαινομενικά ψυχωτικό Joker, του οποίου η δολοφονική συμπεριφορά δεν μπορεί να ερμηνευθεί από τον απόλυτα λογικό και βαθιά ηθικό εχθρό του. Σαστισμένος από την ύπαρξη ενός τέτοιου ανθρώπου, διαβεβαιώνει τον Alfred, τον μπάτλερ και μέντορά του, ότι «οι εγκληματίες δεν είναι περίπλοκοι». Με τον Alfred να απαντά με μια εξήγηση η οποία χρησιμοποιήθηκε συχνά για να αποδώσει την παράνοια της 11ης Σεπτεμβρίου: «Μερικοί άντρες δεν ψάχνουν τίποτα λογικό, όπως τα χρήματα. Δεν μπορούν να αγοραστούν, να εκφοβιστούν, να αιτιολογηθούν ή να διαπραγματευτούν. Μερικοί άντρες θέλουν απλώς να βλέπουν τον κόσμο να καίγεται».

Η αίσθηση του σκοπού που συσπείρωσε την Αμερική την ώρα της ανάγκης με τον καιρό έδωσε τη θέση της στην φυγόκεντρη δύναμη της ιδεολογίας, και οι Αμερικανοί καλλιτέχνες ενδιαφέρονταν και ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο να απεικονίσουν έναν χαοτικό κόσμο γεμάτο βία, στον οποίο για να αντισταθεί κανείς να χρειάζεται την παρηγορητική ομορφιά όπως χρειαζόμαστε το ψωμί για να ζήσουμε.   

Με πληροφορίες από WSJ