Το μέλλον του ραδιοφώνου βρίσκεται στο παρελθόν του Η ύπαρξη ακολουθεί την αναγκαιότητα και το (μουσικό) ραδιόφωνο φαίνεται να έχει ακόμα λόγο ύπαρξης. Αρκεί να κάνει την αυτοκριτική του όσο ακόμα προλαβαίνει.

Η ύπαρξη ακολουθεί την αναγκαιότητα και το (μουσικό) ραδιόφωνο φαίνεται να έχει ακόμα λόγο ύπαρξης. Αρκεί να κάνει την αυτοκριτική του όσο ακόμα προλαβαίνει.

Όπως όλα τα Μ.Μ.Ε. έτσι και το ραδιόφωνο έχει περάσει απο διάφορα στάδια προσπαθώντας να προσαρμοστεί αναλόγως στις τάσεις της κάθε εποχής και να εκμεταλλευτεί την δύναμη της ελεύθερης μετάδοσης και πρόσβασης απ΄όλους. Σε τι φάση βρίσκεται όμως τα τελευταία χρόνια;

Το ειδησεογραφικό ραδιόφωνο, με την δομή και τον τρόπο λειτουργίας του, παραμένει ως μια πηγή ενημέρωσης (με όλες τις γνωστές παθογένειες) σχεδόν απαραίτητη. Αν όχι για την καθημερινότητα μας, αλλά σίγουρα παίζει σημαντικό ρόλο στην ζωή μας γενικότερα. Η δυνατότητα της (επιλεκτικής) live αναμετάδοσης κάποιας πληροφορίας/είδησης, το καθιστά άμεσο και αυτό είναι ένα μέρος της συνολικότερης ραδιοφωνικής μαγείας. Στους μουσικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς όμως η κατάσταση τα τελευταία χρόνια, δεν είναι τόσο όμορφη όσο μας την παρουσιάζουν οι άνθρωποι του.

Το πλεονέκτημα του μουσικού ραδιοφώνου ήταν πάντα η προσωπικότητα του ραδιοφωνικού παραγωγού. Ο τρόπος παρουσίασης, η μουσική άποψη, η αισθητική της εκπομπής, η παρέα που σου έκανε.

Οι ακροατές του μουσικού ραδιοφώνου χωρίζονται σε δυο μεγάλες βασικές κατηγορίες. Η ηλικιακή ομάδα που έχει ζήσει στιγμές στημένη μπροστά απο κάποιο ραδιόφωνο για να ακούσει το τραγούδι που γουστάρει ή το νέο που κυκλόφορησε πριν λίγες μέρες ή την φωνή του/της παραγωγού. Η άλλη ηλικιακή ομάδα, απλά δεν καταλαβαίνει το νόημα ύπαρξης του ραδιοφώνου, αν δεν είσαι κολλημένος στην κίνηση… Και όχι άδικα.

Το πλεονέκτημα του μουσικού ραδιοφώνου ήταν πάντα η προσωπικότητα του ραδιοφωνικού παραγωγού. Ο τρόπος παρουσίασης, η μουσική άποψη, η αισθητική της εκπομπής, η παρέα που σου έκανε. Τα «μαύρα σημεία» στην ιστορία υπήρχαν ανέκαθεν, όπου δισκογραφικές εταιρείες με διάφορους τρόπους προσπαθούσαν να ελέγξουν το airplay (τα τραγούδια που παίζονται) με σκοπό να κυριαρχήσουν στην αγορά (πωλήσεις/live κτλ). Φυσικά και η playlist ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργίας ενός σταθμού, προκειμένου «να τα έχει καλά» με τις δισκογραφικές αλλά και για να δημιουργήσει ένα μουσικό πλαίσιο στο οποίο θα κινούνται οι παραγωγοί/DJ’s του, προκειμένου να υπάρχει μια σχετική ομοιογένεια. Όσο όμως τα χρόνια περνούσαν και οι ακροατές δεν είχαν πολλές εναλλακτικές επιλογές ακρόασης μουσικης και ενημέρωσης για τις νέες και παλαιότερες κυκλοφορίες, απλά αποδέχτηκαν την κατάσταση. Μέχρι που ήρθε το ασταμάτητο download μουσικής και σε επόμενο στάδιο, οι μουσικές ψηφιακές πλατφόρμες (βλ. Spotify). Το ραδιόφωνο ξαφνικά έχασε την αίγλη του.

Συζητώντας για ραδιόφωνο, τις περισσότερες φορές κυριαρχούν ατάκες όπως «όλο τα ίδια παίζουν» , «δεν υπάρχει ένας καλός σταθμός πλέον» , «όχι άλλη playlist». Παρ’ όλα αυτά, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί συνεχίζουν σχεδόν ακάθεκτοι στον δρόμο που επέλεξαν, με τεχνικές στρουθοκαμηλισμού. Δεν «ακούνε» τον κόσμο, πιστεύοντας οτι ξέρουν «αυτό που θέλει ο κόσμος». Και τι θέλει άραγε ο κόσμος;

Τα παγκόσμια στατιστικά από τις πλατφόρμες όπως το Spotify, δείχνουν πως σχεδόν το 90% των χρηστών ακούει μόλις το 10% του διαθέσιμου υλικού. Η πληροφορία (μουσική) είναι αρκετή – οριακά χαοτική – και άμεσα προσβάσιμη αλλά επαναλαμβανόμαστε και εμείς στις επιλογές μας. Είτε με κατεύθυνση μέσω των media είτε μέσω των αλγορίθμων για related τραγούδια και μουσικά είδη, επιβεβαιώνουμε την λογική «ακούς αυτό τώρα, άρα θα σου αρέσει και το επόμενο», οπότε ένας φαύλος κύκλος, μια μέρα της Μαρμότας και εμείς στην θέση του Bill Murray. Και ενώ λοιπόν οι μουσικές επιλογές μας δείχνουν ένα heavy rotation, το ραδιόφωνο χρησιμοποιεί ακόμα πιο αυστηρά μουσικά κριτήρια, όχι απαραίτητα απαγορεύοντας τραγούδια, αλλά επιβάλλοντας κάποια.

Όπως ο κόσμος επέστρεψε στους δίσκους βινυλίου γιατί είχε ανάγκη μια φυσική επαφή με την μουσική που ακούει/ανακαλύπτει, δημιουργώντας μια παγκόσμια κατάσταση που ονομάστηκε vinyl revival, έτσι μπορεί να επιστρέψει και στο ραδιόφωνο.

Αν με το πάτημα ενός κουμπιού έχουμε το ραδιόφωνο και τις επιλογές των σταθμών, με ένα κλικ έχουμε το internet και τις δικές μας μουσικές προτιμήσεις. Και ενώ αυτά τα δυο με μια γρήγορη ματιά φαίνεται να απέχουν πολύ, ουσιαστικά κάπου τέμνονται. Εκεί, σε αυτό το σημείο, βρισκόμαστε εμείς ως ακροατές. Και δεν μετακινούμαστε. Ικανοποιούμαστε με το γνώριμο και το παρεμφερές. Η ανθρώπινη ανάγκη να ακούσουμε τα τραγούδια που ταιριάζουν στην ψυχοσύνθεση μας και ενίοτε αυτά που μπορούν να ντύσουν ηχητικά την στιγμή μας.

Θα μπορούσε το ραδιόφωνο με τις όποιες μουσικές επιλογές του, σε αυτή την μάχη με την ατελείωτη και συνεχώς ανανεωμένη μουσική πληροφορία στο internet, να αποκτήσει την εκτίμηση που είχε παλαιότερα κερδίζοντας το χαμένο έδαφος των τελευταίων ετών; Ξεκάθαρα ναι. Όπως ο κόσμος επέστρεψε στους δίσκους βινυλίου γιατί είχε ανάγκη μια φυσική επαφή με την μουσική που ακούει/ανακαλύπτει, δημιουργώντας μια παγκόσμια κατάσταση που ονομάστηκε vinyl revival, έτσι μπορεί να επιστρέψει και στο ραδιόφωνο. Αν αυτό φυσικά αναθεωρήσει το μότο «λίγα λόγια, πολλά μουσική» που πρακτικά θέτει την προσωπικότητα του παραγωγού εκτός του καθορισμένου πλαισίου.

Ίσως ένας ωραίος τρόπος εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου, θα ήταν αν οι διευθυντές προγράμματος άφηναν ελεύθερους τους παραγωγούς να παίξουν αυτά που θέλουν.