Federico Fellini: Μεγάλο αφιέρωμα με 17 ταινίες στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Από τις 11 έως τις 19 Οκτωβρίου με αφορμή τα 100 χρόνια από την γέννηση του μεγάλου maestro.

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, η Πρεσβεία της Ιταλίας στην Ελλάδα και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, στο πλαίσιο της πολιτιστικής πρωτοβουλίας Tempo Forte και σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Λούτσε Τσινετσιτά, παρουσιάζουν ένα μεγάλο αφιέρωμα στον σπουδαίο Ιταλό δημιουργό με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του.

Θα προβληθούν 17 εμβληματικές ταινίες του Fellini–ανάμεσά τους τα φιλμ: 8 1/2, Γλυκιά Ζωή, La Strada, 

Νύχτες της Καμπίρια, Roma, Σατυρικόν, Amarcord, Πρόβα Ορχήστρας, Ο Λευκός Σεϊχης  και I Vitelloni. Πρωταγωνιστούν μερικές από τις μεγαλύτερες Ιταλίδες σταρ: Κλαούντια Καρντινάλε, Αννα Μανιάνι,  Τζουλιέτα Μασίνα -και βέβαια η αξέχαστη Ανίτα Έκμπεργκ με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι στην διάσημη σκηνή της Φοντάνα ντι Τρέβι από το Ντόλτσε Βίτα -την θρυλική ταινία του μαέστρο, από την οποία προέκυψε ο όρος «παπαράτσι» χάρη στο παρατσούκλι ενός σκανδαλοθήρα φωτογράφου που ακολουθεί τον πρωταγωνιστή.

Το πρόγραμμα συμπληρώνει το ντοκιμαντέρ Fellinopolis που θα προβληθεί στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης.

Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί στις 11 με 19  Οκτωβρίου, στην μεγάλη αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος σύμφωνα με το ισχύον υγειονομικό πρωτόκολλο. Τις ταινίες προλογίζουν εκλεκτοί προσκεκλημένοι. H έναρξη του αφιερώματος θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, με το 8 ½ (1963), το μνημειώδες, αυτοαναφορικό αριστούργημα του Φελίνι με την εκπληκτική μουσική του Νίνο Ρότα και τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι να ενσαρκώνει το άλτερ έγκο του σκηνοθέτη εκφράζοντας την βαθιά αγωνία του καλλιτέχνη. Προλογίζει η  Πρέσβης της Ιταλίας στην Ελλάδα Patrizia Falcinelli (Πατρίτσια Φαλτσινέλλι), η πρόεδρος της Ταινιοθήκης Μαρία Κομνηνού,  και ο μαέστρος Μίλτος Λογιάδης.

Όπως σημειώνει η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος,  «με την επιλογή 17 ταινιών, από την πρώτη του, Φώτα του βαριετέ (1950) μέχρι την τελευταία του, Η φωνή του φεγγαριού, όσες και όσοι αγαπάμε το σινεμά θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τον ονειρικό και μοναδικό κόσμο του Φελίνι. Στη Ρόμα  (1972), αυτή την απόλυτη ενορχήστρωση των διαδοχικών εισόδων τόσο σε πραγματικές όσο και ονειρικές τοποθεσίες, σκηνοθετεί μια συνάντηση με την Άννα Μανιάνι, που χωρίς να σταθεί να του μιλήσει, μπαίνει βιαστικά στο σπίτι και του φωνάζει «Φεντερίκο ψεύτη». Αυτή η ειρωνική ατάκα- από την γυναίκα σύμβολο του νεορεαλισμού -σημαδεύει την αυτοειρωνία  με την οποία αντιμετώπιζε τον εαυτό του. Παιγνιώδης, στοχαστικός και εκρηκτικά δημιουργικός, μας οδήγησε από την καταγραφή μιας φτωχικής Ιταλίας που μόλις έκλεινε τις πληγές της, στην εκρηκτική ανάπτυξη της δεκαετίας του ‘60, μιας ανάπτυξης που μέσα από το πικρό βλέμμα του  Μαρτσέλο Μαστρογιάνι σηματοδοτούσε  απανωτά αδιέξοδα. Ο Φελίνι όμως δεν έκανε κοινωνικό ρεαλισμό, και ας  είχε πάντα την αίσθηση του περίγυρου, αλλά με μια λοξή ματιά μας οδηγούσε σε ονειρικούς κόσμους και μας έκανε να στοχαστούμε  πάνω την ανθρώπινη μοίρα».

Voce della luna

Ο Federico Fellini (1920-1993), από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών, γεννήθηκε στο Ρίμινι στις 20 Ιανουαρίου του 1920. Βαθιά επιδραστικός για τους μεταγενέστερους (επηρέασε μέχρι και τον Σκορσέζε) υπήρξε περισσότερο ένας λαϊκός σκηνοθέτης και λιγότερο ένας auteur με την έννοια των εξεζητημένων δημιουργών του κινηματογράφου. Οι ταινίες του αποτελούν σημείο αναφοράς μέχρι σήμερα. Στην ζηλευτή καριέρα του συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων με τον συνθέτη Νίνο Ρότα, τον Πιερ Πάολο Παζολίνι, τον Μικελάντζελο Αντονιόνι, τον  Ρομπέρτο Ροσελίνι, αλλά και τους παραγωγούς της Τσινετσιτά, Κάρλο Πόντι και Ντίνο ντε Λαουρέντις.

Τιμήθηκε τέσσερις φορές με  Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας: το 1956 για το La Strada, το 1957 για τις Νύχτες της Καμπίρια, το 1963 για το 8 ½ και το 1974 για το Amarcord, ενώ προτάθηκε τέσσερις φορές για Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Το 1960  κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες για τη Γλυκιά Ζωή. Το 1993 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Πέθανε στη Ρώμη στις 31 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς. Στις 30 Οκτωβρίου του 1943  παντρεύτηκε την μούσα του Τζουλιέτα Μασίνα, με την οποία έζησαν μαζί για 50 χρόνια, μέχρι το θάνατό του.

Στην επιτυχία ο Φελίνι έφτασε αντλώντας έμπνευση αποκλειστικά από την ίδια τη ζωή του, χωρίς να σηκώνει το δάκτυλο. «Οι ταινίες μου δεν είναι φιλοσοφικά δοκίμια», έλεγε. «Το να δημιουργώ ταινίες και το να ονειρεύομαι, για μένα, είναι το ένα και το αυτό. Γιατί τα όνειρα γοητεύουν όσο μένουν στη σφαίρα του μυστηρίου, αν όμως πάει να τα εξηγήσει κανείς, αμέσως γίνονται ανιαρά». Ποιος θα το έλεγε ότι αυτό το νέο παιδί από την επαρχία ήταν γραφτό να κερδίσει τέσσερα Όσκαρ; Και όλα αυτά πάντα μένοντας πιστός στη δική του αλήθεια. «Πάντα αυτοβιογραφούμαι, ακόμα και όταν μιλάω για το τι θα φάω το βράδυ» δήλωσε κάποτε αναφερόμενος με κάποια δόση περηφάνιας αλλά και με πολύ ειλικρίνεια στη δημιουργικότητά του.

Το Όσκαρ για το σύνολο της προσφοράς του στην έβδομη τέχνη, το έλαβε το ’93 από τα χέρια της Σοφία Λόρεν και από έναν εμφανώς συγκινημένο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι. Όλα αυτά έγιναν στο Λος Άντζελες, στο Dorothy Pavillon, ενώ στο κοινό καθόταν και η Τζουλιέτα Μασίνα, που δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τα δάκρυά της. «Σας παρακαλώ, μην σηκώνεστε, δεν χρειάζεται», είχε πει τότε ο Φελίνι. «Τι να πω; Ότι δεν το περίμενα; Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες μου. Επειδή όμως δεν μπορώ να τους μνημονεύσω όλους, ας μου επιτραπεί να πω μονάχα ένα όνομα, πρόκειται για μια ηθοποιό που είναι και η γυναίκα μου. Ευχαριστώ, αγαπημένη μου Τζουλιέτα, και σε παρακαλώ πολύ, σταμάτα να κλαις!».

Roma

Οι ταινίες του κινούνται ανάμεσα στο όνειρο, τα κόμικς, το τσίρκο και τη φαντασία, δηλαδή σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τη μαγεία. Σχεδόν όλα τα έργα του Felliniευθυγραμμίζονται με αυτή τη σουρεαλιστική γραμματική, ήδη από το Λευκό σεΐχη, του1952. Ιδιαίτερη ήταν και η σχέση του με τους ηθοποιούς. «Είχα ανάγκη από έναν Ιταλό, από έναν φίλο που να δέχεται σεμνά και ταπεινά να είναι η σκιά μου, που να μην φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν. Έτσι πήρα τον Μαστρογιάνι, τον ήξερα ήδη, ήταν καταπληκτικός: αφαιρετικός, διακριτικός, συμπαθής, αντιπαθής, τρυφερός, αλαζόνας. Έτσι κι αλλιώς. Είναι τέλειος», δήλωσε ο Φεντερίκο Φελίνι για το Μαστρογιάνι, πρωταγωνιστή του 8 1/2 και της Γλυκιάς ζωής, τον ηθοποιό-φετίχ του Φελίνι, το άλτερ έγκο του. Για την τελευταία του ταινία, Η φωνή του φεγγαριού του 1990 πάντως, επέλεξε τον Πάολο Βιλάτζο και τον Ρομπέρτο Μπενίνι.

Παρότι επικριτικός με την καταναλωτική κοινωνία, ο Fellini δεν δίστασε να δουλέψει για την τηλεόραση και τη διαφήμιση, που τόσο σιχαινόταν ο Παζολίνι. Βέβαια, πάντα με το δικό του τρόπο, ονειρικό και συνάμα ειρωνικό και καυστικό, που βρίσκουμε και στα αριστουργήματά του.

Το 8½ και ο Μαστρογιάνι 

Η παραγωγή του 8½ ήταν προβληματική. Ο Fellini ως συνήθως δεν είχε στο νου κάτι συγκεκριμένο. Ήθελε μόνο να καταγράψει τις σκέψεις, τη φαντασία και τα όνειρα ενός ανθρώπου. Όλα ήταν προσωρινά, ακόμα και ο τίτλος, που προέκυψε από τις έξι ταινίες που είχε γυρίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή συν τρεις «μισές», δηλαδή ταινίες που είχε σκηνοθετήσει μαζί με άλλους. Έπειτα τα ξέχασε όλα.

Η ασαφής ιδέα που είχε στο μυαλό του εξαφανίστηκε διαμιάς. Ο Fellini έντρομος προσπάθησε να εξηγήσει στον παραγωγό το αδιέξοδό του, αλλά εκείνη την ημέρα ένας εικονολήπτης είχε γενέθλια και η γιορτινή ατμόσφαιρα διέκοψε τον σκηνοθέτη. Μέσα στο γενικό χαμό, ο Fellini κάθισε σε ένα παγκάκι και βρήκε τη λύση που τόσο επίμονα αναζητούσε: ήρωας της ταινίας θα ήταν ένας σκηνοθέτης που θέλει να γυρίσει μια ταινία αλλά δεν θυμάται ποια. Υπό τέτοιες συνθήκες, η στάση του Μαστρογιάνι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων αποδείχτηκε η καλύτερη επιλογή: χωρίς προκαταλήψεις, ο νους του λες και ήταν άγραφος πίνακας, με μόνη του έννοια να αφήνεται στην καθοδήγηση του σκηνοθέτη. «Στο πλατό εγώ περιμένω, μαζί του περιμένω με μεγαλύτερη χαρά, γιατί όταν πάω στη δουλειά είναι λες και πάω στο θέατρο, και τότε δεν είμαι πια ηθοποιός αλλά θεατής του Fellini». Έτσι ο Μαστρογιάνι από φίλος γίνεται άλτερ έγκο του Fellini, αφού μιμείται τέλεια τις κινήσεις του και το ταμπεραμέντο του. Σε μια συνέντευξή του ο ηθοποιός δήλωσε ότι την αληθοφάνεια της ερμηνείας του τη χρωστάει στις μεγάλες βόλτες με το αυτοκίνητο που έκαναν μαζί. Ο Φελίνι σχολίασε σχετικά: «Χαίρομαι που έγινα φίλος του, που απέκτησα έναν καινούριο φίλο. Έχει κάτι το μαγικό αυτή η ταύτιση μαζί του, σε τέτοιο βαθμό που μερικές φορές όταν κοιτάζομαι στον καθρέφτη είναι λες και βλέπω το πρόσωπό του».

Οι ταινίες του αφιερώματος

11/10

8 ½

Γυρίζοντας μια αυτοβιογραφική επιστημονική φαντασία, ο σκηνοθέτης Γκουίντο Ανσέλμι στερεύει από έμπνευση. Τον παραλύει μια συνολική, υπαρξιακή κρίση με τον παραγωγό και τους συνεργάτες, την ερωμένη και τη σύζυγό του, τον καρδινάλιο  και τους κομψούς πελάτες τού σπα όπου καταφεύγει. O Φελλίνι στο μνημειώδες, αυτοαναφορικό αριστούργημά του καταφέρνει ό,τι ο ήρωάς του είναι ανίκανος να επιτύχει: την ωραιότερη αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη σε δημιουργικό αδιέξοδο και την "απόλυτη"  ταύτιση του σκηνοθέτη με τον πρωταγωνιστή του. Προλογίζουν οι: Πατρίτσια Φαλτσινέλλι, Μαρία Κομνηνού και Μίλτος Λογιάδης.

12/10

Νύχτες της Καμπίρια (Le notti di Cabiria)

Η χαρούμενη και καλόκαρδη πόρνη Καμπίρια  σώζεται από  πνιγμό, όταν ο εραστής της τη ρίχνει στο ποτάμι, της κλέβει το πορτοφόλι κι εξαφανίζεται. Αυτή όμως δεν παύει να τον αναζητεί. Σ' έναν αμείλικτα ανδροκρατικό κόσμο, θα μπορούσε ποτέ η μικροκαμωμένη, άτυχη με τους εραστές της, Καμπίρια, να συναντήσει την καλοσύνη; Τελικά η αγιογραφία "της ιερής πόρνης", ενσαρκωμένη εξαίσια από τη μούσα και σύζυγο του Φελλίνι, Τζουλιέτα Μασίνα, μπορεί μόνο να κορυφωθεί με μια διφορούμενη  αποθέωση. Όταν το δράμα της τελειώνει όπως ακριβώς άρχισε, η Καμπίρια  υπαρξιακά γυμνή -εγκαταλειμμένη, ανέστια και πένης- βαδίζει προς το άγνωστο, περικυκλωμένη από μια «παζολινική» αλητοπαρέα μηχανόβιων. Προλογίζει ο Κώστας Αριστόπουλος και

Intervista

Τρεις ταινίες μέσα σε ένα ψεύτικο τηλεοπτικό ρεπορτάζ. Ένα συνεργείο της ιαπωνικής τηλεόρασης  επιχειρεί να φιλμάρει τον Φελλίνι επί το έργον, αλλά  η συνέντευξη τους παρεκτρέπεται σε μια παιγνιώδη αναπόληση της πρώτης επίσκεψής του στα στούντιο της Τσινετσιτά, μια σατιρική επιστροφή του Μαστρογιάνι και της Έκμπεργκ στους ρόλους τους στη «Γλυκιά ζωή» και μια αγχωτική «ξενάγηση» στο χάος μιας φελλινικής διασκευής  της «Αμερικής» του Κάφκα, η οποία καταλήγει, απότομα, σε αδιέξοδο. Προλογίζει ο Νίκος Μπακουνάκης.

13/10

Η φωνή του φεγγαριού (La voce della luna)

Στο κύκνειο άσμα του  Φελλίνι ένας πρώην τρόφιμος ψυχιατρείου, ο Ίβο, προσπαθεί μάταια να κατακτήσει την ξανθιά Αλντίνα που την ταυτίζει με τη σελήνη, την αιτία της τρέλας του.  Ταυτόχρονα συναντάει τρελούς και φεγγαρόπληκτους και ανάμεσά τους  κάποιον Γκονέλλα, που τον ρουφάει σε θεωρίες συνωμοσίας. Μαζί χάνονται στην ιταλική επαρχία που άλλοτε αποτελούσε το σκηνικό των ρεαλιστικών μυθοπλασιών του Φελλίνι, και τώρα  έχει μεταμορφωθεί σε μια ανοίκεια   δυστοπία  ξέφρενου καταναλωτισμού, κυριαρχίας των μέσων ενημέρωσης και νέο-ειδωλολατρίας.

Σκιές του υπόκοσμου (Il bidone)

Τρεις απατεώνες αρπάζουν τις οικονομίες  φτωχών, ανήμπορων και θεοφοβούμενων επαρχιωτών με αλάνθαστες σκηνοθεσίες: ξεθάβουν "αμαρτωλούς" θησαυρούς από τα χωράφια τους, "εξαργυρώνουν" καθυστερημένες αιτήσεις για στέγαση, αποσπούν "δάνεια" βάζοντας ενέχυρο φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Εκμεταλλεύονται  αδίστακτα τα θύματά τους, ταυτόχρονα όμως νιώθουν ότι ο χρόνος τους εξαντλείται. Αντιφατικά συναισθήματα τους τραβούν σε διαφορετική κατεύθυνση από το έγκλημα που "αποδίδει". Ο μεγαλύτερος, ο Αουγκούστο, θέλει να πλησιάσει την κόρη που έχει εγκαταλείψει. Ο νεότερος, ο "Πικάσο", να μην αφήσει την πιστή του σύζυγο, που ανακαλύπτει καθυστερημένα τις κομπίνες του.

14/10

Η Ιουλιέτα των πνευμάτων (Giulietta degli spiriti)

Βλέποντας το γάμο της να καταρρέει από τις απιστίες του συζύγου της, η συνεσταλμένη, μεγαλοαστή Τζουλιέτα Μπολντρίνι (Μασίνα) αποσύρεται στον κόσμο των ονείρων. Με πνευματιστικές και ψυχαναλυτικές συνεδρίες ξεκινάει μια  υπαρξιακή αναζήτηση του εαυτού και του νοήματος της ζωής, αποφεύγοντας την πληθωρική γειτόνισσά της Σούζυ, που προσφέρεται να τη μυήσει στο οργιαστικό θέατρο των  ηδονών. Η επιθυμία του Φελλίνι ήταν να χαρίσει στην Τζουλιέτα Μασίνα μια θηλυκή εκδοχή του 8 1/2: ένα μνημειώδες μείγμα σινεμά και (Γιουνγκ-ικής) ψυχανάλυσης.

Οι κλόουν

Ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο, κάπου στην ιταλική επαρχία, κάτω από το παράθυρό του  ένα αγόρι βλέπει  ένα τσίρκο να στήνεται. Μέσα από τα μάτια του παρακολουθούμε  αποσπασματικά νούμερα των κλόουν. Ύστερα με ένα cut, το αγόρι  έχει γίνει ο σκηνοθέτης Φελλίνι που γυρίζει έναν τηλεοπτικό φόρο τιμής στους τελευταίους μιας ιδιαίτερης καλλιτεχνικής κάστας υπό εξαφάνιση. Από  τσίρκο σε τσίρκο, από πόλη σε πόλη με τους συνεργάτες του συναντάει "πραγματικούς" και "φανταστικούς" παλιάτσους.

15/10

Ι Vitelloni

Μια φθινοπωρινή θύελλα ταράζει τον χρυσό λήθαργο μιας παραθαλάσσιας κωμόπολης και μια πρόωρη εγκυμοσύνη τις ζωές των πέντε πρωταγωνιστών της αυτοβιογραφικής ιλαροτραγωδίας του Φελλίνι. Ο πατέρας, ο Φάουστο, εξαναγκάζεται σε γάμο, που όμως δεν επηρεάζει καθόλου τον δονζουανισμό του. Και τα πέντε αγόρια, χαμένα κορμιά, "μοσχαράκια που δεν έχουν απογαλακτιστεί" σύμφωνα με τον τίτλο, είναι  ακινητοποιημένα στο κατώφλι της ενηλικίωσης. Θεωρούν την ανδρική ταυτότητα ατέρμονη σπείρα από πλάκες, μπιλιάρδα και γυναικοδουλειές, επιθυμώντας ό,τι δεν θα κατακτήσουν ποτέ: ο Σέρτζιο το θέατρο, ο Ρικάρντο  την όπερα. Τελικά μόνο ο Μοράλντο, ο νεαρός Φελλίνι, θα δραπετεύσει στη Ρώμη. Προλογίζει ο Δημήτρης Μπούρας.

Αmarcord

Μεγαλώνοντας στους κόλπους μιας επαρχιακής κοινότητας στα περίχωρα του Ρίμινι, ο έφηβος Τίτα, πρόσωπο εμπνευσμένο από έναν παιδικό, επιστήθιο φίλο του Φελλίνι αλλά και τον ίδιο, δυσκολεύεται να προχωρήσει στη συναισθηματική του εκπαίδευση. Στον κύκλο των τεσσάρων εποχών ενός έτους, οι εμπειρίες μιας ζωής ανάμεσα στις συμπληγάδες των καθολικών προλήψεων από τη μια και των γελοίων τελετουργικών της μουσολινικής δικτατορίας από την άλλη, περιορίζουν τον ίδιο, όπως και τους εκκεντρικούς συγγενείς και συγχωριανούς του σ΄ ένα καρναβάλι από σεξουαλικές φαντασιώσεις και περιπέτειες. Προλογίζει ο Γιάννης  Ζουμπουλάκης. 

16/10

Roma

Ο 18χρονος  Φελλίνι από το Ρίμινι εγκαθίσταται στη Ρώμη. Αμέσως γνωρίζει τα μπορντέλα και τις ανυπόληπτες σκηνές της επιθεώρησης. 34 χρόνια μετά σκηνοθετεί ένα πορτραίτο της πόλης που έγινε το αληθινό σκηνικό της διασημότητάς του. Το Roma είναι μια παράσταση για δύο ρόλους: τον δημιουργό στη νιότη και την ωριμότητά του και την Αιώνια Πόλη όλων των εικόνων. Με την ομορφιά και την ασχήμια της, την αρχαία μεγαλοπρέπεια και τη μουσολινική μικροπρέπειά της, τη μνημειώδη αρχιτεκτονική και τα τερατώδη μποτιλιαρίσματά της.

Φελλίνι Σατυρικόν (Fellini Satyricon)

Ο Εγκόλπιος και ο Άσκυλτος, παιδικοί, επιστήθιοι  φίλοι αλλά θανάσιμοι αντεραστές του έφηβου Γείτονα, διασχίζουν μια ήπειρο σεξουαλικών παρεκτροπών και βίας. Ελεύθερη -και ελευθέρια- διασκευή του ομώνυμου έργου του Πετρώνιου, το Σατυρικόν είναι η πιο ριψοκίνδυνη, κινηματογραφική περιπλάνηση του Φελλίνι σε έναν άγριο πλανήτη: την προχριστιανική, ρωμαϊκή αυτοκρατορία του Νέρωνα. Προσπαθώντας να την επανεφεύρει εκ του μηδενός, ο δημιουργός σκηνοθετεί ένα αλλόκοτο, βαρβαρικό χρονικό που αμφισβητεί τις βολικές συνήθειες του θεατή. Προλογίζει η Ελεωνόρα Ορφανίδου. 

17/10

Γλυκιά ζωή (La dolce vita)

Περιπλανώμενος σε έναν προνομιακό θύλακο της Ρώμης, ο ωραίος Μαρτσέλλο, δημοσιογράφος του κουτσομπολιού, συναντάει κομψές αριστοκράτισσες, πεινασμένους καλλιτέχνες, χυδαίους νεόπλουτους,  γόησσες και «ταχυδακτυλουργούς» της κοσμικής νύχτας. Ανακαλύπτει ότι κάτω από την επιδερμίδα της απατηλής χάρης τους, ελλοχεύουν  κενότητα,  απόγνωση και μοναξιά. Η ταινία σφράγισε την παγκόσμια κουλτούρα όχι μόνο με τον τίτλο της ή τον όρο "παπαράτσι", αλλά με "σκηνές ανθολογίας". Όπως αυτή της Ανίτα Έκμπεργκ στη Φοντάνα ντι Τρέβι, εμβληματική απεικόνιση της κάψας του πόθου, γυρισμένη μια νύχτα τόσο παγερή που ο Μαστρογιάνι κατέβασε ένα μπουκάλι βότκα για να παίξει. Προλογίζει ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης.

Πρόβα ορχήστρας (Prova d' orchestra)

Παρότι ό όρος "φελλινική ταινία" κατέληξε να σημαίνει "μια υπερβολική, σουρεαλιστική φαντασμαγορία", αυτή η μικρή, αυστηρή αλληγορία εκτυλίσσεται σε ένα μοναδικό, ρεαλιστικό σκηνικό. Ένα υπόγειο "με  ιστορία", όπου μπροστά σε ένα αθέατο  συνεργείο της RAI, η πρόβα μιας επαγγελματικής ορχήστρας γλιστράει στο χάος. Οι μουσικοί διοχετεύουν την αγανάκτησή τους για τον αυταρχισμό και την ανικανότητα του μαέστρου σε μια δημοκρατική πολυφωνία που γίνεται κακοφωνία. Μια από τις πιο απαισιόδοξες ταινίες του Φελλίνι, ευανάγνωστο σχόλιο για την παρακμή της ιταλικής πολιτικής σκηνής και τον εκφασισμό της κοινωνίας, που εκείνη την εποχή έδειχναν εκτός ελέγχου.

18/10

Και το πλοίο φεύγει (E la nave va)

Ιούλιος 1914. Το πλοίο "Γκλόρια Ν" αποπλέει από τη Νάπολη. Οι επιβάτες του -ένας γαλαξίας από διασημότητες της όπερας και Ευρωπαίους γαλαζοαίματους-  σκοπεύουν να σκορπίσουν την τέφρα της μεγαλύτερης σοπράνο όλων των εποχών στο νησί Έριμο. Όταν ο πλοίαρχος διασώζει μια ομάδα Σέρβων ναυαγών, το ταξίδι, εκκεντρική παρωδία πλωτής οπερέτας, συμβολικά γίνεται η πένθιμη πομπή του ευρωπαϊκού πολιτισμού προς το ολέθριο ραντεβού του με την Ιστορία: τον Μεγάλο Πόλεμο.

O λευκός σεΐχης (Lo sceicco bianco)

Νιόπαντρος, μικροαστός γραφειοκράτης φέρνει τη σύζυγό του στη Ρώμη για μια ακρόαση από τον   Πάπα. Όμως, αυτή εξαφανίζεται. Κυνηγώντας τον αστέρα του αγαπημένου της φωτορομάντζου, μπλέκεται στο γύρισμα ενός επεισοδίου του σε νησάκι εκτός Ρώμης. Και ενώ ο σύζυγος πασχίζει απεγνωσμένα να  καλύψει την απουσία της, εκείνη ανακαλύπτει ότι οι γόηδες του θεάματος είναι "εικονικοί". Γραμμένη από τον Αντονιόνι,  αυτή η κωμική "ηθογραφία" έγινε η πρώτη, άδικη, αποτυχία του Φελλίνι. Μόνο ο Όρσον Ουέλς τη θεωρούσε την καλύτερη ταινία του.

19/10

La strada 

O αγριάνθρωπος, γυρολόγος, μπεχλιβάνης Τσαμπανό αγοράζει την αλλοπαρμένη Τζελσομίνα από τη μάνα της. Τυραννικός Πυγμαλίων, την εξαναγκάζει να συμμετέχει σε παραστάσεις  μυϊκής δύναμης (ως θηλυκός κλόουν)  και να μοιράζεται τις κακουχίες της ζωής του στο δρόμο. Παρά τη σκληρότητα και τη σεξουαλική του περιφρόνηση, η Τζελσομίνα αναπτύσσει μια μαζοχιστική εξάρτηση από τον σύντροφό της. Μεγάλο μελόδραμα δρόμου, όπου ο Φελλίνι εξέθεσε την προσωπική του μυθολογία απόλυτα γυμνή, ήταν η πιο δύσκολη και τραυματική παραγωγή του. Προλογίζουν οι: Όλια Λαζαρίδου- Κατερίνα Δαμβόγλου.

Τα φώτα του Βαριετέ (Luci del varietà)

Ένας άθλιος, περιοδεύων θίασος ποικιλιών, σώζεται από την όμορφη Λιλιάνα, που ονειρεύεται  να λάμψει στο βαριετέ. Ο θιασάρχης, ο ερωτύλος, μεσήλικας Κέκκο, που εκμεταλλεύεται τα συναισθήματα και τις οικονομίες της πονόψυχης ερωμένης του, Μελίνα Αμούρ, ερωτεύεται τη νεοφερμένη στην ομάδα, που παγιδεύεται στη δίνη της ζήλειας και διαλύεται. Από τις στάχτες της μια  πολυπολιτισμική "κομπανία" γεννιέται. Όμως στις πρόβες το μεγάλο αστέρι της, η Λιλιάνα,  εγκαταλείπει τον Κέκκο για τα λαμπερά φώτα των σκηνών της μεγαλούπολης.

*και ένα ντοκιμαντέρ που θα προβληθεί online

Fellinopolis, 2020
Σκηνοθεσία: Silvia Giulietti

Ο κόσμος των σκηνικών και των παρασκηνίων όπως αποτυπώνεται από μια κρυφή κάμερα που ήρθε στο φως ύστερα από 40 χρόνια. Οι πιο έμπιστοι συνεργάτες του Φελίνι, βραβευμένοι σήμερα με Όσκαρ, μιλούν για τις σχέσεις τους με τον Μαέστρο, πώς ήταν να συνεργάζονται και να ζουν μαζί του. Τα εξαιρετικά αυτά πλάνα από τα παρασκήνια αποκαλύπτουν τον «παιχνιδιάρη» Φελίνι, την άποψή του για τις γυναίκες, τη μουσική, τη μέθοδο. Ο Φελίνι με τα δικά του λόγια αφηγείται τη μοναδική του προσέγγιση για τον κινηματογράφο.

Info
Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Ιερά Oδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134 – 136, 104 35 Κεραμεικός (Μετρό Στάση Κεραμεικός)
210 3612046, 210 3609695 (ext. 0117)  
Εισιτήριο: 5 ευρώ.  Πακέτο 5 ταινιών: 10 ευρώ.  Πακέτο 10 ταινιών: 30 ευρώ.

To αφιέρωμα στον Φεντερίκο Φελίνι διοργανώνεται από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος στo πλαίσιο της πράξης «Η Κινηματογραφοφιλία στη Νέα Εποχή ΙΙ» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗ του ΕΣΠΑ 2014-2020.