40 σπουδαίες ρήσεις του μεγάλου φιλοσόφου που έλεγε ότι δεν σκοτώνει κανείς με την οργή, αλλά με το γέλιο.
Aπό τη Μανταλένα Μαρία Διαμαντή
Και είχε δίκιο… Σπουδαίο προσόν να έχεις τη δύναμη να φεύγεις όταν οι άλλοι δεν μπορούν να σε «κρατήσουν»… Κι αυτό ισχύει σε όλους τους τομείς… Αν δεν εκτιμούν την αξία σου, αν δε σε σέβονται, αν δε σου δείχνουν – τόσο με τη συμπεριφορά, όσο και με τις πράξεις τους -ότι επιθυμούν να είσαι δίπλα τους, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να παραμένεις εκεί… Κι αν όταν αποχωρήσεις, νιώσουν την έλλειψή σου, μην γυρίσεις… Γιατί αυτό που έχει σημασία είναι να συνειδητοποιήσουν πόσο πολύ τους ενδιαφέρεις, μόνο όταν είσαι μαζί τους… Κανένας δεν είναι δεδομένος, άλλωστε…
Ο Φρήντριχ Νίτσε υπήρξε ένας από τους πρώτους υπαρξιστές φιλοσόφους. Έγραψε κριτικά δοκίμια για τη θρησκεία, την ηθική, τον πολιτισμό, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες, δείχνοντας ιδιαίτερη κλίση στη χρήση μεταφορών, ειρωνείας και αφορισμών.
Κάποιες από τις κεντρικές ιδέες της φιλοσοφίας του περιλαμβάνουν τον «θάνατο του Θεού», την ύπαρξη του υπερανθρώπου, την ατέρμονη επιστροφή, τον προοπτικισμό ,τη θεωρία της ηθικής κυρίων – δούλων. Η ριζική αμφισβήτηση της αξίας και της αντικειμενικότητας της αλήθειας -από μέρους του- έχει οδηγήσει σε πολλές διαμάχες. Η επίδρασή του δε, παραμένει ουσιαστική, κυρίως στον υπαρξισμό, τον μεταμοντερνισμό και του μεταστρουκτουραλισμό.
Ακολουθούν 40 από τις σπουδαιότερες ρήσεις του…
Αρχίζει κανείς ξεμαθαίνοντας να αγαπάει άλλους και καταλήγει στο να μη βρίσκει πια τίποτε που να αξίζει καθ’ εαυτό να το αγαπήσει. Ζοφερή είναι η ανθρώπινη ύπαρξη και πάντα δίχως νόημα: ένας παλιάτσος μπορεί να γίνει η μοίρα της. Το να κοιμάσαι δεν είναι ασήμαντη τέχνη: χρειάζεται, για να το πετύχεις, να αγρυπνάς όλη τη μέρα. Αν η ζωή δεν είχε κανένα νόημα και έπρεπε να διαλέξω την ανοησία, τότε η ανοησία αυτή θα μου φαινόταν η πιο αξιοδιάλεχτη. Η γιατρειά για τον έρωτα εξακολουθεί να είναι στις περισσότερες περιπτώσεις εκείνο το παλιό δραστικό φάρμακο: η ανταπόδοση αγάπης. Η δεξιοτεχνία επιτυγχάνεται όταν δε σφάλλει, ούτε διστάζει κανείς στην εκτέλεση. Όποιος θέλει να σκοτώσει τον αντίπαλό του, ας αναλογιστεί μήπως έτσι ακριβώς τον απαθανατίζει μέσα του. Όποιος τιμωρείται, δεν είναι πια εκείνος που έχει κάνει την πράξη. Είναι πάντα ο αποδιοπομπαίος τράγος. Εκείνος που φτάνει στη γνώση, κατεβαίνει απρόθυμα στα νερά της αλήθειας, όχι όταν αυτή είναι βρόμικη, αλλά όταν είναι ρηχή. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να ελευθερωθούν από τις δικές τους αλυσίδες και όμως είναι ελευθερωτές των φίλων τους.
Όσα δίνετε στον φίλο σας, εγώ θα τα δώσω στον εχθρό μου και πάλι δε θα γίνω φτωχότερος. Η συναναστροφή με τους ανθρώπους χαλάει το χαρακτήρα, ιδιαίτερα όταν δεν έχει κανείς τέτοιον. Όποιος ζει όπως τα παιδιά – δηλαδή δεν παλεύει για το ψωμί του και δεν πιστεύει ότι οι πράξεις του έχουν τελική σημασία – παραμένει παιδιάστικος. Η γυναίκα αυτή είναι όμορφη και έξυπνη: αχ, πόσο εξυπνότερη θα είχε γίνει, αν δεν ήταν όμορφη! Θα πίστευα μόνο σε ένα θεό που ξέρει να χορεύει. Δε σκοτώνει κανείς με την οργή, αλλά με το γέλιο. Ήταν φίλοι, έπαψαν όμως να είναι, και διέκοψαν συγχρόνως τη φιλία τους, ο ένας επειδή πίστευε ότι είχε παραγνωριστεί πάρα πολύ, ο άλλος επειδή πίστευε ότι είχε αναγνωριστεί πάρα πολύ – και επ’ αυτού εξαπατήθηκαν και οι δύο! – διότι κανένας τους δε γνώριζε αρκετά τον εαυτό του.
Ο άνθρωπος είναι ένα σχοινί, τεντωμένο ανάμεσα στο ζώο και στον Υπεράνθρωπο – ένα σχοινί πάνω από μια άβυσσο. Αυτό που είναι μεγάλο στον άνθρωπο είναι ότι αυτός είναι γεφύρι και όχι σκοπός: αυτό που μπορεί να αγαπήσει κανείς στον άνθρωπο είναι ότι αυτός είναι ένα πέρασμα και μια δύση. Κανένας δεν ψεύδεται τόσο όσο ο αγανακτισμένος άνθρωπος. Δε γνωρίζω τίποτε που να με έκανε να στοχαστώ περισσότερο το κρύψιμο και τη φύση Σφίγγας του Πλάτωνα όσο αυτό το ευτυχώς διασωθέν περιστατικό: το ότι κάτω από το μαξιλάρι του νεκροκρέβατού του δε βρήκαν καμιά «Βίβλο», τίποτε αιγυπτιακό, πυθαγόρειο, πλατωνικό – αλλά τον Αριστοφάνη. Πολύ λίγοι είναι φτιαγμένοι για ανεξαρτησία – είναι ένα προνόμιο των δυνατών. Οι υψηλότερες διοράσεις μας πρέπει – και θα έπρεπε! – να ηχούν σαν τρελές σε ορισμένες περιπτώσεις, σαν εγκλήματα, όταν φτάνουν με ανεπίτρεπτο τρόπο στα αυτιά εκείνων που δεν είναι φτιαγμένοι και προορισμένοι γι’ αυτές.
Όταν γυμνάσει κανείς τη συνείδησή του, αυτή τον φιλάει την ίδια στιγμή που τον δαγκώνει. Δεν υπάρχουν καθόλου ηθικά φαινόμενα, αλλά μόνο μια ηθική ερμηνεία των φαινομένων. Ο αισθησιασμός επισπεύδει τόσο την ανάπτυξη του έρωτα, που η ρίζα παραμένει αδύναμη και μπορεί να ξεριζωθεί εύκολα. Στην αληθινή αγάπη, η ψυχή είναι εκείνη που περιβάλλει το σώμα. Η γυναίκα δε θα είχε το δαιμόνιο του καλλωπισμού, αν δεν είχε το ένστικτο ότι παίζει το δεύτερο ρόλο. Το να μιλάς πολύ για τον εαυτό σου μπορεί να είναι και ένα μέσο για να τον κρύβεις. Στον έπαινο υπάρχει περισσότερη ενόχληση απ’ ότι στη μομφή. Αγαπάμε τελικά τις επιθυμίες μας και όχι αυτό που επιθυμούμε. Δε με συντάραξε το ότι μου είπες ψέματα, αλλά το ότι δε σε πιστεύω πια.
Η αγάπη είναι μια κατάσταση όπου ο άνθρωπος βλέπει συνήθως τα πράγματα έτσι όπως αυτά δεν είναι. Ακόμα και ο πιο θαρραλέος από εμάς σπάνια έχει το θάρρος για αυτό που γνωρίζει. Δίχως τη μουσική η ζωή θα ήταν ένα λάθος. Ο απογοητευμένος μιλά: Ψάχνω μεγάλους ανθρώπους, μα βρίσκω πάντα τους πιθήκους του ιδεώδους τους. Η συνταγή για τη δική μου ευτυχία; Ένα Ναι, ένα Όχι, μια ευθεία γραμμή, ένας σκοπός. Στη μεγαλύτερη συμφορά που αντιπροσωπεύει ο χριστιανισμός, ο Πλάτωνας είναι εκείνη η αμφισημαντότητα και γοητεία που ονομάζεται «ιδεώδες», η οποία έκανε τις ευγενέστερες φύσεις της αρχαιότητας να παρανοήσουν τον εαυτό τους και να περάσουν τη γέφυρα που οδηγούσε στο «σταυρό». Τα μεγάλα λόγια και στάσεις ταιριάζουν πολύ στους παρακμιακούς. Οι «πόνοι της γέννας» καθαγιάζουν κάθε πόνο∙ κάθε γίγνεσθαι και αναπτύσσεσθαι, καθετί που υπόσχεται ένα μέλλον, προϋποθέτει τον πόνο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου