Το χάρισμα του «να ξεχνάς τον εαυτό σου»

Όλοι μας έχουμε γευτεί την ελευθερία και ευτυχία που φέρνει η ανιδιοτέλεια, μολονότι ίσως να μην το ξέραμε τότε. Παρακολουθώντας έναν αγώνα τένις ή έχοντας απορροφηθεί από ένα μυθιστόρημα, για παράδειγμα, η ικανοποίηση δεν έρχεται τόσο απ΄αυτό που παρακολουθούμε ή που διαβάζουμε, όσο από την ίδια την απορρόφηση.

«Ζει μέσα στη σοφία εκείνος που βλέπει τον εαυτό του μέσα σε όλα και όλα μέσα σ΄αυτόν, εκείνος του οποίου η αγάπη για τον Κύριο της Αγάπης έχει αναλώσει κάθε εγωιστική επιθυμία και λαχτάρα των αισθήσεων που βασανίζει την καρδιά…»

Για εκείνο το σύντομο χρονικό διάστημα έχει ξεχαστεί το φορτίο των προσωπικών μας σκέψεων, ανησυχιών και συγκρούσεων και τότε ανακουφιζόμαστε, γιατί εκείνο που υπάρχει πιο κάτω σ΄αυτό το φορτίο είναι η ήρεμη, καθαρή κατάσταση αντιληπτικότητας που ονομάζουμε χαρά.

Ο επιστήμονας που είναι συγκεντρωμένος στην έρευνα, ο καλλιτέχνης που είναι απορροφημένος στο δημιουργικό του έργο, είναι ευτυχής επειδή έχει ξεχάσει τον εαυτό του μέσα σ΄αυτό που κάνει. Ο Αϊνστάιν μπορούσε να απορροφιέται σε εκπληκτικό βαθμό. Πουθενά όμως δεν θα βρεις προσωπικότητες τόσο χαρούμενες, τόσο αμέριμνες, όσο εκείνες που έχουν χάσει τον εαυτό τους μέσα στην αγάπη για όλους. Αυτός είναι ο οικουμενικός αντίκτυπος του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, η τέλεια εικόνα του Δασκάλου του.

Στην εποχή μας πολλά εκατομμύρια ανθρώπων πήραν μια μικρή γεύση αυτής της χαράς στο ντοκιμαντέρ για τη Μητέρα Τερέζα. Όταν κοιτάζεις μέσα στα μάτια των ανθρώπων μ΄αυτόν τον τρόπο, καταλαβαίνεις τι σημαίνει χαρά.

Ύστερα από αιώνες πολιτισμού πιστεύουμε πως έχουμε ανακαλύψει ότι ένας μόνο τρόπος υπάρχει για να είμαστε απόλυτα ευτυχείς και αυτός είναι να ξεχνάμε τον εαυτό μας εργαζόμενοι για τους άλλους. Πρόκειται για μια πολύπλοκη παραδοξότητα: όσο προσπαθούμε να κάνουμε τον εαυτό μας ευτυχισμένο, η ζωή βάζει εμπόδια στο δρόμο μας. Τη στιγμή όμως που αφήνουμε τον εαυτό μας προκειμένου να κάνουμε ευτυχισμένους τους άλλους, τα προβλήματά μας εξαφανίζονται. Τότε δεν χρειάζεται να αναζητάμε τη χαρά. Η χαρά αναζητά εμάς.

Σε κάθε εποχή θα βρεις κάποιους ανθρώπους που έχουν αυτό το θεσπέσιο χάρισμα να ξεχνούν τον εαυτό τους. Στον αιώνα μας υπάρχει η φωτεινή μορφή του Γκάντι, τον οποίο γνώρισα και βάδισα μαζί του ως φοιτητής, όταν επισκέφτηκα το άσραμ στο Σβάγκραμ. Η εμπειρία αυτή άσκησε τεράστια επίδραση στη ζωή μου.

Ο Γκάντι είχε περάσει την ημέρα του σε συναντήσεις με πολιτικούς ηγέτες που είχαν έρθει να τον συμβουλευτούν για θέματα που αφορούσαν τη ζωή τετρακοσίων εκατομμυρίων ανθρώπων. Περίμενα, λοιπόν, να τον δω το απόγευμα να βγαίνει κουρασμένος και βαρύς. Δεν πίστευα στα μάτια μου όταν η πόρτα άνοιξε διάπλατα και πρόβαλε ο Γκάντι ακτινοβολώντας, γεμάτος ζωτικότητα και αστειευόμενος λες και αναπαυόταν όλη την ημέρα.

Όταν ήρθε η ώρα για τον απογευματινό του περίπατο, αναγκαζόμασταν όλοι να τρέχουμε για να προλαβαίνουμε τον μικροσκοπικό αυτόν και φαινομενικά εύθραυστο γίγαντα, ο οποίος κουβαλούσε τα βάρη μιας ολόκληρης σχεδόν ηπείρου με άνεση.