Σαν σήμερα Ο Κάρλος Κουν...

Κάρολος Κουν: ο άνθρωπος που άλλαξε την πορεία του θεάτρου στην Ελλάδα

O Κάρολος Κουν ήταν ο άνθρωπος ο οποίος ταύτισε το όνομά του με την ίδρυση του Θεάτρου Τέχνης και την εδραίωση της νεωτερικότητας στη νεοελληνική σκηνή. Ήταν ο άνθρωπος που μας σύστησε τον Ινγκ, τον Άλμπι, τον Βαν Ίταλι και άλλους αμερικάνους συγγραφείς. Γεννήθηκε στην Προύσα της Μικράς Ασίας στις 13 Σεπτεμβρίου 1908 και πέθανε στις 14 Φεβρουαρίου 1987 στην Αθήνα.

"...Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο! Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε! Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας।
Μόνος, ο καθένας από σας τους πιο κοντινούς στη προσπάθειά μας, είναι ανήμπορος. Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε. Το θέατρο, ως μορφή Τέχνης, δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε, να συγκινηθούμε, ν' αγγίξουμε ο ένας τον άλλο, να νιώσουμε μαζί μια αλήθεια. Να γιατί διαλέξαμε το θέατρο σα μορφή εκδήλωσης του ψυχικού μας κόσμου" είχε πει ο Κάρολος Κουν το 1943
1920: ξεκινάει σπουδές στη Ροβέρτειο Σχολή (αμερικάνικο κολλέγιο που ιδρύθηκε από ιεραποστόλους).
1928: είναι η χρονιά της αποφοίτησης. Φεύγει για σπουδές στο Παρίσι. Σπουδάζει Αισθητική στη Σορβόνη.
1929: εγκαθίσταται στην Αθήνα
1930-1939: εργάζεται ως καθηγητής της αγγλικής φιλολογίας και γλώσσας στο Κολέγιο Αθηνών. Συνεργάζεται με μαθητές του Κολεγίου και κάνει τα πρώτα βήματα στη σκηνοθεσία σε έργα όπως "Όρνιθες", "Τρικυμία", "Πλούτος". Η πρώτη του επαφή με το αρχαίο θέατρο και ειδικά με τον Αριστοφάνη ξεκινάει το 1935. 

Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις, Κάρολος Κουν, Ραλλού Μανού (1959)

1934: ιδρύει μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Διονύσιο Δεβάρη την ημι-επαγγελματική "Λαϊκή Σκηνή" η οποία λειτουργεί ως τα μέσα του 1936 η οποία αργότερα διαλύεται για οικονομικούς λόγους.
1939: συνεργάζεται με το θίασο της Κατερίνας σκηνοθετώντας την "Έντα Γκάμπλερ" και με τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη έως το 1941 με τον οποίο ανεβάζει 20 έργα.
1941-1942: επιστρέφει στο θίασο της Κατερίνας και σκηνοθετεί άλλα επτά έργα.
1942: ιδρύει το Θέατρο Τέχνης μέσα στην καρδιά της γερμανικής κατοχής. Η πρώτη παράσταση δίνεται στις 7 Οκτωβρρίου 1942 στο Θέατρο "Αλίκη", με το έργο "Αγριόπαπια" του Ίψεν.



Κάρολος Κουν - Λούλα Αναγνωστάκη (1965)

1945: αναγκάζεται να διακόψει τη λειτουργία του "Θεάτρου Τέχνης".
1945-1946: επιστρέφει στον θίασο της Κατερίνας, όπου σκηνοθετεί πέντε έργα.
1946 - 1949: οι παραστάσεις δίνονται στο Θέατρο Μουσούρη και συνεργάζεται μεταξύ άλλων με την Έλλη Λαμπέτη και τη Μελίνα Μερκούρη και ανεβάζει μεταξύ άλλων τα έργα: "Γυάλινος Κόσμος" και "Λεωφορείο ο Πόθος" του Τ. Ουίλιαμς, "Πόθοι κάτω από τις λεύκες" του Ο’Νιλ, "Ήταν όλοι τους παιδιά μου".
Στη συνέχεια αναγκάζεται να διακόψει τη συνεργασία του οριστικά για λόγους οικονομικό-πολιτικούς και εσωτερικής συνοχής και εργάζεται στο "Εθνικό Θέατρο" για δύο χρόνια όπου ξεπληρώνει τα χρέη του "Θεάτρου Τέχνης". Παράλληλα συνεχίζει τη Σχολή με νέα παιδιά.
1954: μαζί με τους συνεργάτες του και από συνδρομές, μαζεύουν ένα ποσό και διαμορφώνουν τον χώρο που βρίσκονταν στο Υπόγειο του Ορφέα. Φωτίζουν τη σκηνή με πρόχειρους προβολείς και ανεβάζουν τη "Μικρή μας Πόλη" του Θόρντον Ουάιλντερ με κοινό 100 θεατών. Έτσι «Θέατρο Τέχνης» επαναλητουργεί σχεδόν αποκλειστικά με νέους αδειούχους μαθητές.
1957: ανεβαίνει η "Αυλή των Θαυμάτων" του Ιάκωβου Καμπανέλλη έργο ορόσημο για το θέατρο.
1959: δίνεται η πρώτη παράσταση των "Ορνίθων", η οποία ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων- λόγω της προκλητικής για ορισμένους παρουσίασης του ιερέα- με αποτέλεσμα να ακυρωθούν, με προεδρικό διάταγμα, όλες οι υπόλοιπες παραστάσεις.
  
Κάρολος Κουν, Γιάννης Τσαρούχης, Αλέξης Μινωτής

1962: οι "Όρνιθες" ξανανεβαίνουν και "ταξιδεύουν" στο Παρίσι όπου αποσπούν το Βραβείο των Εθνών.
Eπίσης η παράσταση παρουσιάστηκε στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ του Λονδίνου τρεις φορές και σημείωσαν το μεγαλύτερο αριθμό παραστάσεων-πάνω από 30 παραστάσεις- με ασφυκτικά γεμάτες αίθουσες.
1975: με καθυστέρηση πάνω από 10 χρόνια οι «Όρνιθες» παρουσιάζονται στην Επίδαυρο και σημειώνουν τη μεγαλύτερη πληρότητα που είχε ποτέ το Θέατρο με έργο αρχαίο.
1967: σκηνοθετεί "Ρωμαίο και Ιουλιέττα" στο Stratford με ηθοποιούς του Royal Shakespeare Company. Είναι ο μόνος ξένος που σκηνοθετεί στο Stratford τα τελευταία 45 χρόνια.
1985: Οι «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη που παρουσιάστηκαν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου ήταν η τελευταία σκηνοθεσία του στο αρχαίο δράμα.

Στα χρόνια της δικτατορίας, χρόνια κλειστής δουλειάς και άρνησης συμμετοχής σε κρατικές εκδηλώσεις ή φεστιβάλ, το Θέατρο Τέχνης ανεβάζει έργα όπως τον «Βόυτσεκ» του Μπύχνερ, το «Παιχνίδι της Σφαγής» του Ιονέσκο, την «Οπερέτα» του Γκομπρόβιτς, το «Τέλος του Παιχνιδιού» και το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Μπέκετ.